Analyse en drainage van ascites bij patiënten met en zonder levercirrose


Analyse ascites:

1e punctie (pro diagnosi)
  • Zie voor uitvoering punctie, bepalingen en formulieren: uitvoeren ascitespunctie
  • Bepaal de ascites albumineconcentratie en bereken vervolgens de SAAG (= serum albumine ascites gradiënt)
    • Berekening: SAAG = serum albumineconcentratie (g/L) - ascites albumineconcentratie (g/L)
    • Een SAAG > 11 g/l past bij een transudaat (oorzaken: portale hypertensie of hartfalen)
    • Een SAAG < 11 g/L past bij een exsudaat (oorzaken: maligniteit, infectie)
  • Bepaal het aantal neutrofiele granulocyten (= polynucleaire leukocyten) in de ascites en kijk of er aanwijzingen zijn voor een SBP (= spontane bacteriële peritonitis) indien patiënt bekend is met levercirrose of hier een verhoogd risico op heeft. Indien de neutrofiele granulocyten in de ascites > 0,25 x 10^9/l bedragen, past dit bij SBP. SBP komt vrijwel alleen voor bij patiënten met levercirrose. Bij andere oorzaken van ascites is SBP zeer zeldzaam. Zie voor een uitgebreide beschrijving de webpagina: SBP
  • Kweek ascites: in bloedkweekmedium (bloedkweekflesjes), op indicatie TB kweek + PCR. Kweek van ascites in bloedkweekflesjes verhoogt kans op een positieve kweek van 40% naar 80% t.o.v. kweek in steriele container
  • Pathologie analyse (analyse maligniteit)

Diagnostiek bij vervolgpuncties/drainage bij patiënten met bekende levercirrose ter uitsluiting SBP
  • analyse ascites op leukocyten en neutrofielen
  • kweek ascites (kweekflesjes)

Drainage ascites:

Ontlastende punctie en albuminesuppletie bij patiënten MET levercirrose
  • SBP dient eerst te worden uitgesloten evenals ernstige stollingsstoornissen. Bij SBP in principe geen drainage.
  • 5 liter ascites kan gedraineerd worden zonder albumine suppletie
  • Voor elke liter extra drainage (dus > 5 L), 8 gram albumine intraveneus toedienen. In de praktijk circa 50 cc albumine 20%.
  • Drain laten zitten tot deze niet meer loopt. Dan direct verwijderen. Er is geen maximum aan de hoeveelheid ascites die verwijderd kan worden (met in achtneming van de albumine toediening). Overigens hoeft niet altijd alle ascites verwijderd te worden.

Ontlastende punctie bij maligne ascites ZONDER levercirrose
  • Hierbij gelden bovenstaande maatregelen niet. Albuminesuppletie en SBP analyse is dus niet nodig.
  • Probeer zoveel mogelijk ascites te laten aflopen.
  • Overweeg een permanente drain bij peritonitis carcinomatosa





Alleman/Anten/Mesri
Revisie 12/2018