Internisten Alrijne
  • Home
  • Over
    • Website en verantwoording
    • Internisten >
      • Dhr. H.C. Ablij
      • Dhr. E. Batman
      • Mw. N.M Delfos
      • Mw. C.F.A Eustatia - Rutten
      • Dhr. B.A.T.F Gabreëls
      • Mw. L. Hardi
      • Dhr. S.V. Hendriks
      • Dhr. A. Iglesias del Sol
      • Mw. J.T. Jonker
      • Mw. N. Kelderman
      • Dhr. S.W. Kok
      • Mw. F.N. Lauw
      • Dhr. N. van der Lubbe
      • Mw. A.M Schrander - van der Meer
      • Mw. L.E.A.M.M. Spierings
      • Dhr. F.A.J Toonen
      • Dhr. E.T. van 't Wout
    • Plattegrond
  • Leidraad SEH en kliniek
    • Acute interne geneeskunde >
      • Acute Boekje 2017
      • Screening en behandeling van sepsis
      • Reanimatie protocol
      • Acute vergiftigingen
      • HAZMAT AHLS CBRN
      • Intoxicaties >
        • Paracetamol intoxicatie
        • Methanol intoxicatie
      • Acute monoartritis
    • Algemene interne geneeskunde >
      • B12 deficientie
      • Thiaminesuppletie bij alcoholmisbruik
      • Alcoholonthoudingssyndroom
      • Analyse van ascites >
        • Ascitespunctie uitvoeren
        • Ascites analyse en drainage
        • Spontane bacteriele peritonitis (SBP)
      • Samenvatting richtlijn hereditaire hemochromatose
      • Extravasatie van geneesmiddelen en infusievloeistoffen
      • Acute intermitterende porfyrie
      • IV suppletie bij hypofosfatemie
    • Vasculaire geneeskunde en trombose >
      • Longembolie >
        • Diagnostiek longembolie YEARS
        • Behandeling van DVT en longembolie (incl. NOAC's)
        • Duur van de behandeling
      • DVT en tromboflebitis
      • Hypertensief spoedgeval
      • Protocol bridging antistolling Alrijne
      • Bloedingen en DOAC's
      • Behandeling PMR en arteriitis temporalis
      • Tromboseprofylaxe tijdens de zwangerschap en in het kraambed
      • Trombopenie en trombose
    • Infectieziekten >
      • Alrijne SWAB
      • Staphylococcus aureus bacteriemie
      • Pneumonie (CAP)
      • Spondylodiscitis
      • Protocol endocarditis
      • Intraveneuze antibiotica toediening thuis
      • Gehoorscreening bij vanco en genta
      • Spiegelbepalingen antibiotica
      • Splenectomie
      • Protocol voor screening en vaccinatieadvies bij volwassen patiënten (≥18 j) die gaan starten met immunosuppressiva
      • Tabel antimicrobiele middelen FTK
      • Protheseinfecties (PJI)
      • HIV indicator
      • Urineweginfecties bij volwassenen
      • Vermoeden antibiotica-allergie
      • Fractuur-gerelateerde infecties (FRI)
      • Influenza
      • Gentamicinedosis bij BMI > 30
    • Endocrinologie >
      • Corticoid stressschema
      • Acute bijnierschorsinsufficientie
      • Diabetesregulatie in het ziekenhuis
      • Acute ontregeling diabetes mellitus
      • Klinische metyrapontest
      • Peri-operatieve diabeteszorg
      • Vastenproef
    • Nefrologie >
      • Hyponatriemie
      • Hypernatriemie
      • Hypokaliemie
      • Hyperkaliemie
      • Hypercalciemie
      • Handboek nefrologie in de dienst
      • Preventie contrast nefropathie (samenvatting)
      • Analyse nierstenen
      • Richtlijn diagnostiek en beleid bij volwassenen met chronische nierschade (CNS)
    • Hematologie >
      • Instructies aanvragen beenmergpunctie
    • MDL >
      • Controle na poliepectomie of coloncarcinoom
    • Oncologie >
      • Consultatie palliatief team
      • Zakkaartje specialistisch thuisconsult palliatieve zorg
      • Protocol febriele neutropenie
      • Pijnprotocol
    • Geriatrie >
      • Protocol voor opname van patiënten zonder heupfractuur op de verpleegafdeling ouderengeneeskunde
  • Handboek polikliniek
    • Inleiding
    • Behandeling PMR en arteriitis temporalis
    • Functietesten endocrinologie >
      • Aldosteron renine ratio
      • Zoutbelastingstest (klinisch)
      • Dorstproef
      • Korte SYNACTHEN-test
      • NVE
    • Niet-ischaemische onderarmstest
    • Analyse afweerstoornissen
    • Staken biologicals rond ingreep
    • Vasculaire geneeskunde >
      • Richtlijn CVRM
      • Analyse FH
    • Glucosewaarden
    • Follow-up MGUS
    • Endocrinologie >
      • Auto-antistoffen in type 1 diabetes
      • Behandeling DM met GLP-1
      • Schildkliernodus
      • Protocol bijnierincidentaloom
    • Follow-up CLL
    • Functietesten Algemeen >
      • Ijzeropnametest
    • ITP
  • Opleiding
    • Lokaal opleidingsplan
  • Wegwijzer A(N)IOS
    • Inwerkdocument A(N)IOS
    • Afspraak SEH-neurologie
    • SIT Leiden
    • Onverwachtse uitval arts-assistent
    • Privacy
  • Lopende studies
Hyponatriëmie

Algemeen
  • Mild 125-136 mmol/L; ernstig < 125 mmol/L
  • Acute hyponatriëmie: daling >15 mmol/l in < 48 uur
 
  • Symptomen:
    • Matig ernstig: Misselijkheid zonder braken, verwardheid, hoofdpijn
    • Ernstig: Braken, cardiorespiratoire verslechtering, somnolentie, insulten, coma (GCS < 8)
 
  • Let op! Bij acute en/of  ernstig symptomatische hyponatriëmie is er een indicatie voor directe behandeling óók als de oorzaak nog niet duidelijk is.

  • NB de diagnostiek van hypotone hyponatriëmie wordt bemoeilijkt bij aanwezigheid van niet-effectieve osmolen (ureum, alcohol), omdat de gemeten serum osmolaliteit dan normaal of verhoogd kan zijn!

Anamnese
  • Hoeveel gedronken, medicatie (met name hydrochloorthiazide, SSRI/TCA), braken, drugs (met name XTC), diarree

Lichamelijk onderzoek
  • Tekenen van hypovolemie of hypervolemie (bloeddruk, oedeem, ascites, verhoogde CVD)
  • Overweeg beoordeling vena cava collaps met pocket-echo

Aanvullend onderzoek
  • Bloed: Na, K, osmolaliteit, ureum, kreatinine, glucose
  • Urine: Na, osmolaliteit
  • Op indicatie: urinezuur (bloed en urine, t.b.v. fractionele urinezuur excretie), TSH, vrij T4, ochtendcortisol of Synacthen test, ethanolspiegel, beeldvorming hersenen, thorax en/of abdomen

Oorzaken van hyponatriëmie (zie flowschema)
  • Denk bij siADH (diagnose per exclusionem) aan de volgende oorzaken:
    • medicamenteus: met name antidepressiva en antipsychotica. Zie ook: uptodate
    • cerebrale aandoening (CVA, bloeding, infectie, trauma)
    • longaandoeningen (infectieus, maligniteit)
    • maligniteiten (met name kleincellig longCA)
    • bij infectie
    • post-OK
    • hypothyreoidie/(pan)hypopit/ hypocortisolisme
    • ideopathisch
Picture

Behandeling hyponatriëmie

Zie flowschema
  • Bij ernstige symptomen direct sterk zout toedienen (ook als oorzaak nog niet duidelijk is)
  • Limiet altijd maximaal 10 mmol/l in de 1e 24uur

Foto

Complicaties
  • Te langzame correctie acute hyponatriëmie: risico inklemming door hersenoedeem
  • Te snelle correctie chronische hyponatriëmie: risico op osmotische demyelinisatie
  • Voorkómen overcorrectie: regelmatige controle serum-Na (zie flowschema behandeling, indien chronisch: elke 6-12 uur), monitor diurese en urine osmolaliteit.
 
Bij overcorrectie (stijging > 10 mmol/l in eerste 24 uur of > 8 mmol/l/24uur op elke dag daarna):
  • stop (hypertoon) infuus
  • start 5% glucose à 10 ml/kg/u (met regelmatige controle diurese en serum-Na)
  • bij onvoldoende effect: overweeg desmopressine in overleg met supervisor (2 µg i.v. maximaal iedere 8 uur).


Samenstelling:
dr. D. Leuning
dr. B. Gabreëls
Okt 2019

Bronnen:
- Cluitmans F.H., Meinders A.E. Management of severe hyponatremia: rapid or slow correction? Am J Med 88:161-166,1990
-
Acute boekje protocol hyponatriëmie (Laatste update: 13-04-2017)
- NIV richtlijn electrolietstoornissen
- Uptodate siADH (laatste update: 12-2017)

  • Home
  • Over
    • Website en verantwoording
    • Internisten >
      • Dhr. H.C. Ablij
      • Dhr. E. Batman
      • Mw. N.M Delfos
      • Mw. C.F.A Eustatia - Rutten
      • Dhr. B.A.T.F Gabreëls
      • Mw. L. Hardi
      • Dhr. S.V. Hendriks
      • Dhr. A. Iglesias del Sol
      • Mw. J.T. Jonker
      • Mw. N. Kelderman
      • Dhr. S.W. Kok
      • Mw. F.N. Lauw
      • Dhr. N. van der Lubbe
      • Mw. A.M Schrander - van der Meer
      • Mw. L.E.A.M.M. Spierings
      • Dhr. F.A.J Toonen
      • Dhr. E.T. van 't Wout
    • Plattegrond
  • Leidraad SEH en kliniek
    • Acute interne geneeskunde >
      • Acute Boekje 2017
      • Screening en behandeling van sepsis
      • Reanimatie protocol
      • Acute vergiftigingen
      • HAZMAT AHLS CBRN
      • Intoxicaties >
        • Paracetamol intoxicatie
        • Methanol intoxicatie
      • Acute monoartritis
    • Algemene interne geneeskunde >
      • B12 deficientie
      • Thiaminesuppletie bij alcoholmisbruik
      • Alcoholonthoudingssyndroom
      • Analyse van ascites >
        • Ascitespunctie uitvoeren
        • Ascites analyse en drainage
        • Spontane bacteriele peritonitis (SBP)
      • Samenvatting richtlijn hereditaire hemochromatose
      • Extravasatie van geneesmiddelen en infusievloeistoffen
      • Acute intermitterende porfyrie
      • IV suppletie bij hypofosfatemie
    • Vasculaire geneeskunde en trombose >
      • Longembolie >
        • Diagnostiek longembolie YEARS
        • Behandeling van DVT en longembolie (incl. NOAC's)
        • Duur van de behandeling
      • DVT en tromboflebitis
      • Hypertensief spoedgeval
      • Protocol bridging antistolling Alrijne
      • Bloedingen en DOAC's
      • Behandeling PMR en arteriitis temporalis
      • Tromboseprofylaxe tijdens de zwangerschap en in het kraambed
      • Trombopenie en trombose
    • Infectieziekten >
      • Alrijne SWAB
      • Staphylococcus aureus bacteriemie
      • Pneumonie (CAP)
      • Spondylodiscitis
      • Protocol endocarditis
      • Intraveneuze antibiotica toediening thuis
      • Gehoorscreening bij vanco en genta
      • Spiegelbepalingen antibiotica
      • Splenectomie
      • Protocol voor screening en vaccinatieadvies bij volwassen patiënten (≥18 j) die gaan starten met immunosuppressiva
      • Tabel antimicrobiele middelen FTK
      • Protheseinfecties (PJI)
      • HIV indicator
      • Urineweginfecties bij volwassenen
      • Vermoeden antibiotica-allergie
      • Fractuur-gerelateerde infecties (FRI)
      • Influenza
      • Gentamicinedosis bij BMI > 30
    • Endocrinologie >
      • Corticoid stressschema
      • Acute bijnierschorsinsufficientie
      • Diabetesregulatie in het ziekenhuis
      • Acute ontregeling diabetes mellitus
      • Klinische metyrapontest
      • Peri-operatieve diabeteszorg
      • Vastenproef
    • Nefrologie >
      • Hyponatriemie
      • Hypernatriemie
      • Hypokaliemie
      • Hyperkaliemie
      • Hypercalciemie
      • Handboek nefrologie in de dienst
      • Preventie contrast nefropathie (samenvatting)
      • Analyse nierstenen
      • Richtlijn diagnostiek en beleid bij volwassenen met chronische nierschade (CNS)
    • Hematologie >
      • Instructies aanvragen beenmergpunctie
    • MDL >
      • Controle na poliepectomie of coloncarcinoom
    • Oncologie >
      • Consultatie palliatief team
      • Zakkaartje specialistisch thuisconsult palliatieve zorg
      • Protocol febriele neutropenie
      • Pijnprotocol
    • Geriatrie >
      • Protocol voor opname van patiënten zonder heupfractuur op de verpleegafdeling ouderengeneeskunde
  • Handboek polikliniek
    • Inleiding
    • Behandeling PMR en arteriitis temporalis
    • Functietesten endocrinologie >
      • Aldosteron renine ratio
      • Zoutbelastingstest (klinisch)
      • Dorstproef
      • Korte SYNACTHEN-test
      • NVE
    • Niet-ischaemische onderarmstest
    • Analyse afweerstoornissen
    • Staken biologicals rond ingreep
    • Vasculaire geneeskunde >
      • Richtlijn CVRM
      • Analyse FH
    • Glucosewaarden
    • Follow-up MGUS
    • Endocrinologie >
      • Auto-antistoffen in type 1 diabetes
      • Behandeling DM met GLP-1
      • Schildkliernodus
      • Protocol bijnierincidentaloom
    • Follow-up CLL
    • Functietesten Algemeen >
      • Ijzeropnametest
    • ITP
  • Opleiding
    • Lokaal opleidingsplan
  • Wegwijzer A(N)IOS
    • Inwerkdocument A(N)IOS
    • Afspraak SEH-neurologie
    • SIT Leiden
    • Onverwachtse uitval arts-assistent
    • Privacy
  • Lopende studies