Stage cardiologie
Duur: 4 maanden
Opleidingsschema: 2e of 3e jaar opleiding of vooropleiding
Stagehouder: dr. C. Lucas, cardioloog
Plaatsvervanger: drs. A. Sieders, cardioloog
Supervisoren: alle cardiologen te weten drs. K. Bogaard, dr. J. Thijssen, dr. C. Kirchhof, dr. C. Lucas, drs. A. Sieders, drs. J. de Leeuw, dr. P. van Pol, Drs. A Lorsheyd, Drs. W Tietge, Dr. C Ypenburg, Dr. T Romer, Drs. P. Janssen
Toetsing: start-, tussen- en eindgesprek, wordt vastgelegd in portfolio. Minimaal 4 KPB’s.
De stage cardiologie bestaat uit vijf onderdelen:
1. EHH:
Bestaat uit dienst avond/nacht (max 25% van gehele stage) danwel dagdienst op eerste hart hulp en consulten op spoedeisende hulp en door het huis. Hierbij wordt kennis opgedaan van acute cardiologie zoals ACS, ritmestoornissen, astma cardiale, longembolie, aortadissectie, hypertensie en collaps. Ook wordt hier kennis opgedaan van lezen van ECG. Tevens in samenspraak met supervisor maken van verder diagnostisch – en evt behandeltraject.
2. CCU:
Op de CCU/EHH is de aios verantwoordelijk voor de patiënten die daar zijn opgenomen met instabiele klachten passend bij een acuut coronair syndroom, aortapathologie, hypertensieve crises, levensbedreigende ritmestoornissen of ernstig hartfalen op basis van cardiomyopathie, hemodynamisch significant kleplijden, infectie of tamponade waarvoor intraveneuze inotropische medicatie of anderszins invasief ingrijpen (pericard drainage) noodzakelijk is. De aios loopt dagelijks visite onder supervisie van de CCU cardioloog, en verricht in voorkomende gevallen bepaalde electieve ingrepen (elektrische of farmacologische conversies wegens boezemfibrillatie) onder directe supervisie.
Tevens worden de klinische consulten verricht door arts assistent cardiologie waarin met name pre operatieve screening, verdenking endocarditis, hartfalen en ritme stoornissen zoals AF de novo aan bod komen.
Tijdens CCU stage kan meegekeken worden met verschillend aanvullend onderzoek zoals TTE, TEE, hartkatheterisatie en beoordeling van MRI’s/CT’s. Ook hiervoor geldt, indien van toepassing, het vervolgens opstellen van een diagnostisch – en behandelplan in samenspraak met de supervisor.
3. Zaal:
Op de afdeling is de aios verantwoordelijk voor maximaal 16 klinische cardiologie patiënten. De aios loopt dagelijks visite, waarvan twee maal wekelijks uitgebreid met de superviserend afdelingscardioloog, en de overige dagen zelfstandig waarbij zelf een voorstel wordt gemaakt voor diagnostiek en behandelplan welke gevolgd wordt door ‘papieren visite’ waarin gemaakte plan met superviserend cardioloog wordt besproken en evt. indien nodig aan bed visite met de superviserend cardioloog. Tijdens dit stage onderdeel zal de nadruk met name liggen op patiënten opgenomen ter observatie en behandeling van cardiomyopathieën, klepafwijkingen, mogelijk resulterend in pompfalen, endocarditis en pericarditis. Daarnaast worden patiënten vervolgd met stabiele angina pectoris, onbegrepen thoracale pijnklachten, longembolie, postoperatieve revalidatie na CABG en/of klepchirurgie, medicamenteuze instelling van antiaritmica, ritme observatie en diagnostiek in geval van onbegrepen collaps, electieve coronair diagnostiek (hartkatheterisatie) en pacemakerimplantaties (inclusief resynchronisatie therapie).
Patiënten met kleplijden danwel coronairlijden worden op vrijdag middag voorgesteld tijdens hartteam bespreking met interventiecardioloog en thoraxchirurg van LUMC waarin arts-assistent patiënt kan bespreken en voorstellen voor evt. interventie.
4. Poliklinisch/hartfalen onderdeel:
Tijdens dit onderdeel van de stage ziet de aios patiënten op de polikliniek afgewisseld met hartfalen polikliniek en hartfalen consulten door het huis.
Overzicht polikliniek stage:
Spoed polikliniek bestaat uit vijf verschillende presentaties:
Per week worden er 2 poli’s met 3 nieuwe patiënten gedaan. Bij verschillende presentaties wordt meegekeken met het aanvullend onderzoek dat er verricht wordt zoals echo cor, fietsergometrie en holter onderzoek. Ook hiervoor geldt dat er plan gemaakt wordt voor evt. verdere diagnostiek en behandeling. Alle patiënten worden nabesproken met de superviserende cardioloog en na de poli wordt een brief over de bevindingen gemaakt en naar huisarts verstuurd.
Tijdens het hartfalen onderdeel zal worden ingegaan op verschillende oorzaken van hartfalen en behandeling hiervan. Er zal worden meegelopen met hartfalen verpleegkundige. Daarnaast wordt zelfstandig hartfalen poli gedaan waarbij patiënten gezien worden die recent opgenomen zijn geweest. Per week worden er twee dagdelen polikliniek gedaan met 3 nieuwe patiënten. Verdere benodigde diagnostiek en verdere behandeling wordt ingesteld in samenspraak met de hartfalencardioloog. Supervisie en bespreking vindt plaats tijdens gezamenlijk overleg met hartfalenverpleegkundige en hartfalencardioloog.
Aan het eind van de polikliniek worden patiënten nabesproken op dat dagdeel. De dag van te voren kunnen patiënten voorbesproken worden.
In dagdeel waarin geen polikliniek patiënten zijn ingepland kunnen brieven worden uitgewerkt, patiënten worden voorbereid en kunnen de klinische consulten van hartfalen worden gedaan, andere consulten worden gedaan door CCU assistent.
5. Echocardiografie verdiepingsstage voor aios Interne Geneeskunde
Doel: het maken, interpreteren, opslaan en verslaan van een quick look echo
Duur: 1 maand als onderdeel van de keuzestage cardiologie
Locatie: klinische echokamer, indien geen klinische echo’s, poliklinische echokamer
Begeleiders: A. Sieders, C. Ypenburg (cardiologen), echolaboranten
Vereisten: vooraf aan de echocardiografiestage dient de algemene cursus basisechografie met succes te zijn doorlopen (bij voorkeur in het LUMC)
De quick look echo is een beperkt echocardiografisch onderzoek. Hierbij wordt globaal de linker en rechterkamerfunctie, klepfunctie, de vullingsstatus en de aan- of afwezigheid van pericardvocht beoordeeld. Dit is geen volledig echocardiografisch onderzoek en zal niet als zodanig beschouwd worden. Tijdens deze stage leer je over echotechniek, apparatuur kennis (aan uit doppler colour flow). Je leert verschillende opnames maken en interpreteren: opname vena cava inferior, opname pericardeffusie, opname van kleppen met kleur, opname LV functie systolisch, opname RV functie systolisch. Er worden geen metingen van systolische of diastolische functie verricht, ook worden geen drukmetingen gedaan. Handleiding voor het maken, leren en interpreteren van de quick look echo is het Hoofdstuk Echocardiology uit boek Point-of-care Ultrasound (Nilam Soni, et al, 2019). Dit boek krijg je voorafgaand aan de basiscursus echografie. Tijdens deze stage is de aios volledige dagen op de klinische echografie kamer en kan de aios dagelijks in samenwerking met de echolaborante vier tot zeven echo’s verrichten. Aan het einde van de stage is de aios in staat om de verschillende opnames te verkrijgen, bevindingen te interpreteren en deze te verslaan. Tevens is de aios in staat om afwijkende bevindingen te bespreken met een cardioloog, die beslist of een volledig echocardiografisch onderzoek moet plaatsvinden.
Onderwijs:
Tijdens de stage cardiologie is er elke week het volgende vaste onderwijs:
Ook is er tijdens de dagelijkse ochtend overdracht onderwijs momenten door het bespreken van moeilijke casus op de afdeling en het beoordelen van CAG’s.
Daarnaast spreekt het voor zich dat bij bespreking van patiënten met supervisor onderwijs gegeven zal worden aan de hand van de gesuperviseerde patiënten.
Overig onderwijs door het jaar heen
Thema avond (PARKSAP)
Drie tot vier maal per jaar organiseert de maatschap een thema avond over een actueel cardiovasculair onderwerp. Dit wordt meestal verzorgd door een of meerdere sprekers uit de maatschap, het ziekenhuis of van buiten. De thema avond vindt plaats in Brasserie Park te Leiderdorp van 18.00 tot 20.00 uur. Hierbij worden in principe onderwerpen besproken die relevant zijn voor de dagelijkse praktijk, inclusief de bijbehorende richtlijnen en protocollen. Het zijn vaak onderwerpen die ook in het ESC handboek staan besproken. Deelname is verplicht voor alle aios.
Regionale Refereer avond (Wenckebach Genootschap)
Vier maal per jaar organiseert de opleidingsgroep / maatschap uit het Leids Universitair Medisch Centrum, Groene hart ziekenhuis te Gouda, Alrijne Ziekenhuis Leiderdorp samen met de Haagse ziekenhuizen een regionale refereeravond voor alle cardiologen en aios cardiologie. Op deze bijeenkomst worden doorgaans twee voordrachten gehouden over actuele klinische onderwerpen door twee aios cardiologie. Deze regionale refereeravonden zijn verplicht voor alle aios cardiologie.
Weekrooster:
Duur: 4 maanden
Opleidingsschema: 2e of 3e jaar opleiding of vooropleiding
Stagehouder: dr. C. Lucas, cardioloog
Plaatsvervanger: drs. A. Sieders, cardioloog
Supervisoren: alle cardiologen te weten drs. K. Bogaard, dr. J. Thijssen, dr. C. Kirchhof, dr. C. Lucas, drs. A. Sieders, drs. J. de Leeuw, dr. P. van Pol, Drs. A Lorsheyd, Drs. W Tietge, Dr. C Ypenburg, Dr. T Romer, Drs. P. Janssen
Toetsing: start-, tussen- en eindgesprek, wordt vastgelegd in portfolio. Minimaal 4 KPB’s.
De stage cardiologie bestaat uit vijf onderdelen:
- 1 maand EHH
- 1 maand CCU
- 1 maand A3 (zaalstage)
- 1 maand basisechografiestage of polikliniekstage
- ANW-diensten cardiologie
1. EHH:
Bestaat uit dienst avond/nacht (max 25% van gehele stage) danwel dagdienst op eerste hart hulp en consulten op spoedeisende hulp en door het huis. Hierbij wordt kennis opgedaan van acute cardiologie zoals ACS, ritmestoornissen, astma cardiale, longembolie, aortadissectie, hypertensie en collaps. Ook wordt hier kennis opgedaan van lezen van ECG. Tevens in samenspraak met supervisor maken van verder diagnostisch – en evt behandeltraject.
2. CCU:
Op de CCU/EHH is de aios verantwoordelijk voor de patiënten die daar zijn opgenomen met instabiele klachten passend bij een acuut coronair syndroom, aortapathologie, hypertensieve crises, levensbedreigende ritmestoornissen of ernstig hartfalen op basis van cardiomyopathie, hemodynamisch significant kleplijden, infectie of tamponade waarvoor intraveneuze inotropische medicatie of anderszins invasief ingrijpen (pericard drainage) noodzakelijk is. De aios loopt dagelijks visite onder supervisie van de CCU cardioloog, en verricht in voorkomende gevallen bepaalde electieve ingrepen (elektrische of farmacologische conversies wegens boezemfibrillatie) onder directe supervisie.
Tevens worden de klinische consulten verricht door arts assistent cardiologie waarin met name pre operatieve screening, verdenking endocarditis, hartfalen en ritme stoornissen zoals AF de novo aan bod komen.
Tijdens CCU stage kan meegekeken worden met verschillend aanvullend onderzoek zoals TTE, TEE, hartkatheterisatie en beoordeling van MRI’s/CT’s. Ook hiervoor geldt, indien van toepassing, het vervolgens opstellen van een diagnostisch – en behandelplan in samenspraak met de supervisor.
3. Zaal:
Op de afdeling is de aios verantwoordelijk voor maximaal 16 klinische cardiologie patiënten. De aios loopt dagelijks visite, waarvan twee maal wekelijks uitgebreid met de superviserend afdelingscardioloog, en de overige dagen zelfstandig waarbij zelf een voorstel wordt gemaakt voor diagnostiek en behandelplan welke gevolgd wordt door ‘papieren visite’ waarin gemaakte plan met superviserend cardioloog wordt besproken en evt. indien nodig aan bed visite met de superviserend cardioloog. Tijdens dit stage onderdeel zal de nadruk met name liggen op patiënten opgenomen ter observatie en behandeling van cardiomyopathieën, klepafwijkingen, mogelijk resulterend in pompfalen, endocarditis en pericarditis. Daarnaast worden patiënten vervolgd met stabiele angina pectoris, onbegrepen thoracale pijnklachten, longembolie, postoperatieve revalidatie na CABG en/of klepchirurgie, medicamenteuze instelling van antiaritmica, ritme observatie en diagnostiek in geval van onbegrepen collaps, electieve coronair diagnostiek (hartkatheterisatie) en pacemakerimplantaties (inclusief resynchronisatie therapie).
Patiënten met kleplijden danwel coronairlijden worden op vrijdag middag voorgesteld tijdens hartteam bespreking met interventiecardioloog en thoraxchirurg van LUMC waarin arts-assistent patiënt kan bespreken en voorstellen voor evt. interventie.
4. Poliklinisch/hartfalen onderdeel:
Tijdens dit onderdeel van de stage ziet de aios patiënten op de polikliniek afgewisseld met hartfalen polikliniek en hartfalen consulten door het huis.
Overzicht polikliniek stage:
- 2 dagdelen nieuwe patiënten polikliniek: per dagdeel 3 patiënten.
- 2 dagdelen hartfalen patiënten: per dagdeel 4 patiënten.
- 1 dagdeel per week meelopen met hartfalenpolikliniek van de VS hartfalen.
- Overige dagdelen: brieven worden uitgewerkt, patiënten worden voorbereid en kunnen de klinische consulten van hartfalen worden gedaan.
Spoed polikliniek bestaat uit vijf verschillende presentaties:
- Pijn op de borst
- Souffle
- Collaps/ritmestoornis
- Dyspnoe
- Screening
Per week worden er 2 poli’s met 3 nieuwe patiënten gedaan. Bij verschillende presentaties wordt meegekeken met het aanvullend onderzoek dat er verricht wordt zoals echo cor, fietsergometrie en holter onderzoek. Ook hiervoor geldt dat er plan gemaakt wordt voor evt. verdere diagnostiek en behandeling. Alle patiënten worden nabesproken met de superviserende cardioloog en na de poli wordt een brief over de bevindingen gemaakt en naar huisarts verstuurd.
Tijdens het hartfalen onderdeel zal worden ingegaan op verschillende oorzaken van hartfalen en behandeling hiervan. Er zal worden meegelopen met hartfalen verpleegkundige. Daarnaast wordt zelfstandig hartfalen poli gedaan waarbij patiënten gezien worden die recent opgenomen zijn geweest. Per week worden er twee dagdelen polikliniek gedaan met 3 nieuwe patiënten. Verdere benodigde diagnostiek en verdere behandeling wordt ingesteld in samenspraak met de hartfalencardioloog. Supervisie en bespreking vindt plaats tijdens gezamenlijk overleg met hartfalenverpleegkundige en hartfalencardioloog.
Aan het eind van de polikliniek worden patiënten nabesproken op dat dagdeel. De dag van te voren kunnen patiënten voorbesproken worden.
In dagdeel waarin geen polikliniek patiënten zijn ingepland kunnen brieven worden uitgewerkt, patiënten worden voorbereid en kunnen de klinische consulten van hartfalen worden gedaan, andere consulten worden gedaan door CCU assistent.
5. Echocardiografie verdiepingsstage voor aios Interne Geneeskunde
Doel: het maken, interpreteren, opslaan en verslaan van een quick look echo
Duur: 1 maand als onderdeel van de keuzestage cardiologie
Locatie: klinische echokamer, indien geen klinische echo’s, poliklinische echokamer
Begeleiders: A. Sieders, C. Ypenburg (cardiologen), echolaboranten
Vereisten: vooraf aan de echocardiografiestage dient de algemene cursus basisechografie met succes te zijn doorlopen (bij voorkeur in het LUMC)
De quick look echo is een beperkt echocardiografisch onderzoek. Hierbij wordt globaal de linker en rechterkamerfunctie, klepfunctie, de vullingsstatus en de aan- of afwezigheid van pericardvocht beoordeeld. Dit is geen volledig echocardiografisch onderzoek en zal niet als zodanig beschouwd worden. Tijdens deze stage leer je over echotechniek, apparatuur kennis (aan uit doppler colour flow). Je leert verschillende opnames maken en interpreteren: opname vena cava inferior, opname pericardeffusie, opname van kleppen met kleur, opname LV functie systolisch, opname RV functie systolisch. Er worden geen metingen van systolische of diastolische functie verricht, ook worden geen drukmetingen gedaan. Handleiding voor het maken, leren en interpreteren van de quick look echo is het Hoofdstuk Echocardiology uit boek Point-of-care Ultrasound (Nilam Soni, et al, 2019). Dit boek krijg je voorafgaand aan de basiscursus echografie. Tijdens deze stage is de aios volledige dagen op de klinische echografie kamer en kan de aios dagelijks in samenwerking met de echolaborante vier tot zeven echo’s verrichten. Aan het einde van de stage is de aios in staat om de verschillende opnames te verkrijgen, bevindingen te interpreteren en deze te verslaan. Tevens is de aios in staat om afwijkende bevindingen te bespreken met een cardioloog, die beslist of een volledig echocardiografisch onderzoek moet plaatsvinden.
Onderwijs:
Tijdens de stage cardiologie is er elke week het volgende vaste onderwijs:
- Hoofdstuk uit ECS handboek cardiologie (hiervoor moet wekelijks literatuur worden doorgelezen)
- Echo-onderwijs
- ECG-onderwijs
- Referaat/CAT door een van de arts-assistenten (ook eenmaal door aios interne)
Ook is er tijdens de dagelijkse ochtend overdracht onderwijs momenten door het bespreken van moeilijke casus op de afdeling en het beoordelen van CAG’s.
Daarnaast spreekt het voor zich dat bij bespreking van patiënten met supervisor onderwijs gegeven zal worden aan de hand van de gesuperviseerde patiënten.
Overig onderwijs door het jaar heen
Thema avond (PARKSAP)
Drie tot vier maal per jaar organiseert de maatschap een thema avond over een actueel cardiovasculair onderwerp. Dit wordt meestal verzorgd door een of meerdere sprekers uit de maatschap, het ziekenhuis of van buiten. De thema avond vindt plaats in Brasserie Park te Leiderdorp van 18.00 tot 20.00 uur. Hierbij worden in principe onderwerpen besproken die relevant zijn voor de dagelijkse praktijk, inclusief de bijbehorende richtlijnen en protocollen. Het zijn vaak onderwerpen die ook in het ESC handboek staan besproken. Deelname is verplicht voor alle aios.
Regionale Refereer avond (Wenckebach Genootschap)
Vier maal per jaar organiseert de opleidingsgroep / maatschap uit het Leids Universitair Medisch Centrum, Groene hart ziekenhuis te Gouda, Alrijne Ziekenhuis Leiderdorp samen met de Haagse ziekenhuizen een regionale refereeravond voor alle cardiologen en aios cardiologie. Op deze bijeenkomst worden doorgaans twee voordrachten gehouden over actuele klinische onderwerpen door twee aios cardiologie. Deze regionale refereeravonden zijn verplicht voor alle aios cardiologie.
Weekrooster:
Besprekingen/onderwijs:
Ochtendrapport
De ochtendbespreking vindt dagelijks plaats van 8.00 tot 9.00 uur in de overdrachts-/onderwijsruimte op de CCU. Dit is het belangrijkste moment van de dag t.a.v. patiënten bespreking, intercollegiale toetsing, beleidsbepaling en werkverdeling in geval van bijzondere omstandigheden. De betrokken assistenten dienen allen aanwezig te zijn. De ochtendbespreking kent 3 belangrijke onderdelen:
Maandagmiddag beeldvorming onderwijs (12.30-13.30 uur)
Iedere maandag middag tijdens lunchtijd wordt volgens een vast schema onderwijs verzorgd aan de hand van ondersteunende beeldvormende diagnostiek, meestal echocardiografie. De belangrijkste cardiale ziektebeelden worden volgens een roulatieschema besproken. Kliniek, diagnostiek en waarde van beeldvormende technieken worden geïllustreerd. De thema’s en inhoud van de onderwijsbijeenkomsten zijn analoog aan de onderwijs bijeenkomsten zoals georganiseerd voor de aios in de A-opleidingskliniek (LUMC). Het onderwijs wordt verzorgd door collega’s Sieders en Bogaard. De bijeenkomsten zijn verplicht voor alle AIOS cardiologie, en sterk aanbevolen voor de AIOS Interne Geneeskunde die de stage cardiologie volgen. Het onderwijs is facultatief voor de anios en hartfunctielaboranten. De presentaties staan voor een groot deel op het ziekenhuis netwerk zodat eenieder het nogmaals kan nazien, en worden gegeven volgens het programma zoals weergegeven op het schema in de centrale onderwijsruimte op de CCU.
Dinsdag 12.30 – 13.30 uur
MDO klinische patiënten met hartfalen waarbij de hartfalencardiologen advies geven over patiënten. Tevens geven de hartfalencardiologen onderwijs tijdens dit uur.
Woensdagmiddag ECG onderwijs (12.45-13.30 uur)
Iedere woensdag wordt structureel ECG onderwijs aangeboden van 12.45 tot 13.30 uur, verzorgd door Dr. Kirchhof. Voor het ECG onderwijs kunnen de AIOS zelf moeilijke of didactisch interessante ECG’s aanleveren vanuit de kliniek. Indien een dergelijk ECG niet beschikbaar is, zal Dr. Kirchhof een ECG kiezen uit de digitale ECG bibliotheek die vrij toegankelijk is via het ziekenhuis netwerk. De ECG’s zullen op een interactieve manier besproken worden om zo de systematiek van ECG analyse in praktijk te leren toepassen. Het ECG zal tevens worden beschouwd in relatie tot de klinische kenmerken van de patiënt, differentiaaldiagnose, de mogelijke therapie en de eventuele device functie (PM/ICD).
Donderdag middag 12.30 – 13.00 uur
Donderdagmiddag is er tussen 12.30 en 13.00 uur een endocarditisbespreking waarbij alle in huis opgenomen patiënten met een endocarditis of staphylococcus aureus bacteriemie worden besproken. Daarbij zijn aanwezig de imaging cardioloog, internist-infectioloog, microbioloog, en nucleair geneeskundige. Tevens zijn de arts-assistenten waarbij een dergelijke patiënt ligt aanwezig.
Vrijdag ochtend 09.00 – 09.15 CAT/referaat
Op vrijdagochtend na de ochtend overdracht wordt door een van de aios cardiologie danwel interne geneeskunde of anios een CAT of referaat gehouden. Aios Interne geneeskunde doet tijdens stage minstens eenmaal een CAT of referaat.
Vrijdag middag 12.30-13.30 Protocollen onderwijs
Elke vrijdag tussen de middag is er protocollen onderwijs waarbij één cardioloog een diapresentatie houdt over een van de cardiologie richtlijnen van de NVVC/ESC. Hierin wordt elke week een hoofdstuk voorbereid uit het ESC tekst boek.
Stage beoordeling:
Voor de stage wordt een introductie gesprek gehouden waarin leerdoelen worden besproken, na twee maanden wordt een tussenbeoordeling gedaan en na afloop van de stage de eindbeoordeling door stage supervisor. Deze worden vastgelegd in het portfolio.
Tijdens stage kunnen verschillende KPB’s worden verkregen en moeten tenminste drie KPB’s worden ingevuld. In ieder geval wordt een KPB ingevuld naar aanleiding van CAT/referaat. Verder kunnen KPB’s gevraagd worden afhankelijk van persoonlijke leerdoelen, o.a. polikliniek beoordeling, bespreking van patiënt tijdens MDO hartbespreking, acute patiënten opvang en grote visite.
Leerdoelen stage cardiologie:
CanMeds:
Ochtendrapport
De ochtendbespreking vindt dagelijks plaats van 8.00 tot 9.00 uur in de overdrachts-/onderwijsruimte op de CCU. Dit is het belangrijkste moment van de dag t.a.v. patiënten bespreking, intercollegiale toetsing, beleidsbepaling en werkverdeling in geval van bijzondere omstandigheden. De betrokken assistenten dienen allen aanwezig te zijn. De ochtendbespreking kent 3 belangrijke onderdelen:
- 8.00-8.10: Korte presentatie/overdracht van de opgenomen patiënten tijdens de avond- en nachtdienst door de aios Interne van dienst. Hierbij worden kort en bondig de relevante bevindingen van de opgenomen patiënten gemeld/getoond en de werkdiagnose toegelicht waaronder deze is opgenomen en waarop het initiële beleid is gebaseerd.
- 8.10-8.30: Angiobespreking. Alle coronair angiografiefilms van de dag tevoren worden plenair getoond en besproken in het licht van de voorgeschiedenis en indicatie voor hartkatheterisatie. Hierbij worden ook de eventuele druk curves getoond van een rechtszijdige hartkatheterisatie. Een gedetailleerd angioverslag wordt geproduceerd en geautoriseerd inclusief het te volgen beleid (vaak PCI/CABG). De angiofilms worden toegelicht met nucleaire tests of Cta coronairen.
- 8.30-9.00 uur: patiënt bespreking. Iedere ochtend hebben de aios en cardiologen de gelegenheid om klinische of poliklinische patiënten te presenteren in het kader van beleidsbepaling, of wegens de didactische waarde van beloop of bevindingen. Hierbij wordt uitgebreid stilgestaan bij alle beschikbare gegevens (middels meerdere media getoond), wordt het probleem differentiaal diagnostisch benaderd, en wordt een diagnostisch of behandelplan afgesproken waarmee AIOS/cardioloog verder kan. Klinische patiënten die zo in de ochtendbespreking zijn gepresenteerd, behoeven niet meer uitgebreid besproken te worden tijdens de afdelingsvisites en/of avondoverdracht. Het is belangrijk dat tijdens deze bespreking een interactieve sfeer heerst. De opleidingsgroep zal de aios veelal de gelegenheid bieden om deel te nemen aan de discussies omtrent beleid etc. Niet zelden zal de aios worden uitgenodigd om zijn/haar voorstel t.a.v. diagnostiek of therapie als eerste te presenteren. Hierop wordt dan direct feedback gegeven omwille van de didactische waarde.
Maandagmiddag beeldvorming onderwijs (12.30-13.30 uur)
Iedere maandag middag tijdens lunchtijd wordt volgens een vast schema onderwijs verzorgd aan de hand van ondersteunende beeldvormende diagnostiek, meestal echocardiografie. De belangrijkste cardiale ziektebeelden worden volgens een roulatieschema besproken. Kliniek, diagnostiek en waarde van beeldvormende technieken worden geïllustreerd. De thema’s en inhoud van de onderwijsbijeenkomsten zijn analoog aan de onderwijs bijeenkomsten zoals georganiseerd voor de aios in de A-opleidingskliniek (LUMC). Het onderwijs wordt verzorgd door collega’s Sieders en Bogaard. De bijeenkomsten zijn verplicht voor alle AIOS cardiologie, en sterk aanbevolen voor de AIOS Interne Geneeskunde die de stage cardiologie volgen. Het onderwijs is facultatief voor de anios en hartfunctielaboranten. De presentaties staan voor een groot deel op het ziekenhuis netwerk zodat eenieder het nogmaals kan nazien, en worden gegeven volgens het programma zoals weergegeven op het schema in de centrale onderwijsruimte op de CCU.
Dinsdag 12.30 – 13.30 uur
MDO klinische patiënten met hartfalen waarbij de hartfalencardiologen advies geven over patiënten. Tevens geven de hartfalencardiologen onderwijs tijdens dit uur.
Woensdagmiddag ECG onderwijs (12.45-13.30 uur)
Iedere woensdag wordt structureel ECG onderwijs aangeboden van 12.45 tot 13.30 uur, verzorgd door Dr. Kirchhof. Voor het ECG onderwijs kunnen de AIOS zelf moeilijke of didactisch interessante ECG’s aanleveren vanuit de kliniek. Indien een dergelijk ECG niet beschikbaar is, zal Dr. Kirchhof een ECG kiezen uit de digitale ECG bibliotheek die vrij toegankelijk is via het ziekenhuis netwerk. De ECG’s zullen op een interactieve manier besproken worden om zo de systematiek van ECG analyse in praktijk te leren toepassen. Het ECG zal tevens worden beschouwd in relatie tot de klinische kenmerken van de patiënt, differentiaaldiagnose, de mogelijke therapie en de eventuele device functie (PM/ICD).
Donderdag middag 12.30 – 13.00 uur
Donderdagmiddag is er tussen 12.30 en 13.00 uur een endocarditisbespreking waarbij alle in huis opgenomen patiënten met een endocarditis of staphylococcus aureus bacteriemie worden besproken. Daarbij zijn aanwezig de imaging cardioloog, internist-infectioloog, microbioloog, en nucleair geneeskundige. Tevens zijn de arts-assistenten waarbij een dergelijke patiënt ligt aanwezig.
Vrijdag ochtend 09.00 – 09.15 CAT/referaat
Op vrijdagochtend na de ochtend overdracht wordt door een van de aios cardiologie danwel interne geneeskunde of anios een CAT of referaat gehouden. Aios Interne geneeskunde doet tijdens stage minstens eenmaal een CAT of referaat.
Vrijdag middag 12.30-13.30 Protocollen onderwijs
Elke vrijdag tussen de middag is er protocollen onderwijs waarbij één cardioloog een diapresentatie houdt over een van de cardiologie richtlijnen van de NVVC/ESC. Hierin wordt elke week een hoofdstuk voorbereid uit het ESC tekst boek.
Stage beoordeling:
Voor de stage wordt een introductie gesprek gehouden waarin leerdoelen worden besproken, na twee maanden wordt een tussenbeoordeling gedaan en na afloop van de stage de eindbeoordeling door stage supervisor. Deze worden vastgelegd in het portfolio.
Tijdens stage kunnen verschillende KPB’s worden verkregen en moeten tenminste drie KPB’s worden ingevuld. In ieder geval wordt een KPB ingevuld naar aanleiding van CAT/referaat. Verder kunnen KPB’s gevraagd worden afhankelijk van persoonlijke leerdoelen, o.a. polikliniek beoordeling, bespreking van patiënt tijdens MDO hartbespreking, acute patiënten opvang en grote visite.
Leerdoelen stage cardiologie:
- Volgende klinische presentaties herkennen en acute behandeling hiervan: ACS, ritmestoornissen, astma cardiale, longembolie, dissectie, hypertensie en collaps
- Herkennen, diagnostiek en behandeling van volgende presentaties: decompensatio cordis, kleplijden, endocarditis, ritmestoornissen (pacemaker indicaties) en acuut coronair syndroom en follow up na interventies (CABG, PCI, klepoperaties)
- Poliklinische presentatie, diagnostiek en behandeling van: pijn op de borst, souffle, collaps/ritme stoornissen, dyspneu en screening cardiovasculair lijden.
- Interpreteren van ECGs
- Indicaties en complicaties van volgende onderzoeken leren en hierbij meekijken: echo cor (TTE, TEE), fietsergometrie, holter, MRI/myoview, CAG, pacemaker plaatsing
- Aanleren (bed-side/basis) echografie (TTE) als onderdeel van lange leerlijn echografie NIV. Zie lange leerlijn
CanMeds:
- Communicatie: tijdens stage op CCU is directe supervisie van cardioloog waardoor communicatie met patiënt tijdens visite beoordeeld kan worden en tevens bij familie gesprekken. Tevens tijdens grote visite op A3 en bij familie gesprekken. Daarnaast is aandacht voor de communicatie met verpleging, cardiologen, andere specialisten en collegae arts-assistenten.
- Maatschappelijk handelen: wel of niet verrichten van bepaalde interventies van zowel klinische als poliklinische patiënten, bezien van noodzaak tot interventie en consequenties hiervan.
- Organisatie: Tijdens CCU stage wordt het visite lopen van CCU en doen van klinische consulten gecombineerd. Tijdig voorbereiden van polikliniekpatiënten en combineren met klinische hartfalen consulten, meekijken met onderzoeken van polikliniek patiënten en polikliniek. Organisatie van zorg op CCU, afdeling en polikliniek.
- Professionaliteit: tijdens stage op CCU is directe supervisie van cardioloog waardoor professionaliteit in contact met patiënt tijdens visite beoordeeld kan worden en tevens bij familie gesprekken. Op A3 gebeurt dit tijdens grote visite. Tevens de mate van professioneel gedrag in interactie met cardiologen, andere specialisten, verpleging en collegae aios.
- Kennis en wetenschap: referaat of CAT, bespreken van moeilijke patiënten tijdens ochtend overdracht. Tevens wordt kennis opgedaan van breed scala aan cardiologische problematiek (zie onder leerdoelen)
- Samenwerking: hartteam bespreking, consulten, overdracht, relatie met cardiologen, andere specialisten, verpleging en collegae aios.
- Reflectie: tussen- en eindbeoordelingsgesprekken en invullen van KPB’s