Ascitespunctie uitvoeren

Diagnostische ascitespunctie, uitvoering en bepalingen

Indicatie:
Analyse ascites

Benodigdheden:

Alcohol
(steriele) handschoenen
Gazen
Twee 50 cc spuiten (waar naald op gedraaid kan worden)
2 groene naalden (1 reserve)
Evt. tussenslangetje
Dopje om spuit af te sluiten
Groen (chemie/heparine)- en paars (hematologie/EDTA) buisje
Een aeroob- en anearoob kweekflesje (setje bloedkweken)
Af te sluiten potje voor PA (bijvoorbeeld urinekweek potje)
Op indicatie: PCR TBC in aparte kweekbuis
9 patiënten stickers (na afname direct op spuit plakken)

Uitvoering:

Punctie kan op een behandelkamer op de polikliniek, SEH of verpleegafdeling uitgevoerd worden. Voorkeur heeft de grote behandelkamer in de rechter gang. Hier heb je meer ruimte en materialen tot je beschikking
De punctie kan zowel blind als met de handheld echo worden uitgevoerd
Leg uit wat je gaat doen en wat de eventuele complicaties kunnen zijn.
Positioneer patiënt op de behandelbank: rugligging en gedeeltelijk op linker zij (zodat ascites naar punctieplaats stroomt)
Leg de materialen en spuit klaar, plaats de naald op de spuit, eventueel met een kraantje ertussen, je kunt dan makkelijker de spuit verwisselen zonder de naald te bewegen.
Probeer zo steriel mogelijk te werken, maar er hoeft geen volledig steriel veld gecreëerd te worden
Leg een matje onder de patiënt neer
Percuteer de buik en markeer met een pen de hoogte van de vloeistofspiegel links op de buik
Bepaal en markeer vervolgens de punctieplaats:
- lokaliseer de positie contra-lateraal van McBurney (dus links onder op de buik, halverwege de navel en de crista iliaca superior anterior links of op het linker 1/3 punt tussen beide crista illiaca superior), ga vervolgens 10 cm naar craniaal en vanaf daar 5-10 cm onder de vloeistofspiegel.
Desinfecteer de punctieplaats met chloorhexidine en raak deze niet meer aan met de handschoen
Prik loodrecht op de buikhuid totdat ascites kan worden aangezogen. Mocht dit niet gaan, kun je patiënt vragen verder op zijn linker zij te draaien. De darmen (gevuld met lucht) drijven op de ascites, de kans op aanprikken van een darm is dus zeer gering.
Verwissel de spuit als deze vol is door deze los te draaien van de naald of het kraantje, de naald blijft dus in de patient
Verwijder de naald en druk 3 minuten de punctieplaats af.

Formulieren en bepalingen:

Klinisch chemisch laboratorium: Chemie (groen) en hematologie (paars) buisje: naar het klinisch chemisch laboratorium brengen met een wit formulier (aanvraag klinisch chemisch laboratorium). Aangeven dat het om ascites gaat. Bij een diagnostische punctie aanvragen:
1. Hematologie: leukocyten en neutrofiel
2. Chemie: albumine, amylase, glucose, LDH, bilirubine (en op indicatie cholesterol, triglyceriden of kreatinine)
Pathologische anatomie: Cytologie: PA formulier invullen (aanvraag onderzoek polikliniek pathologisch anatomisch laboratorium), ascites kan in een afgesloten potje of spuit zonder naald worden afgeleverd bij de balie van de pathologie afdeling (rechter gang op de begane grond, ingang SEH). Na 17:00 moet het materiaal met aanvraagformulier in de koelkast worden gezet (direct rechts bij binnenkomst in de gang van de afdeling pathologie)
Microbiologie: Bloedkweekflesjes inleveren voor 16:00 met bijbehorende formulier (aanvraag medische microbiologie en infectiepreventie) inleveren bij het laboratorium op de 1e etage, gang A.
1. Desinfecteer eerst de dopjes met jodium, daarna eerst aerobe flesje vullen (blauw), daarna het anaeroob flesje (oranje)
2. PCR TBC in aparte kweekbuis
3. Buiten werktijden om bloedkweken in de koelkast naast de toegangsdeur naar het laboratorium leggen

Mogelijke complicaties:

Bloeding (zeer zeldzaam)
Hematoom buikwand
Perforatie van abdominale organen (darm, blaas) met een bloeding of peritonitis tot gevolg (zeer zeldzaam)
Infectie van de punctieplaats
Bacteriële peritonitis
Lekkage van ascitesvocht via de punctieplaats

Interne geneeskunde, Alrijne Ziekenhuis
Auteurs: K. Mesri, S. Anten 6-11-2018