Lange leerlijn bedside basisechografie Interne geneeskunde Alrijne ziekenhuis
Stageduur: gehele opleiding
Stagehouder: S. Anten, internist-opleider (hoofdopleider LUMC voor gedeelte in LUMC)
Supervisoren: A. Iglesias, internist
Samenstelling leerlijn: E.B.D. Molendijk (aios), S. Anten (internist-opleider) en L. Adelmeijer (onderwijskundige)
Toetsing: E-learning echografie op Leerplein afronden, 3-daagse echografiecursus met succes afronden.
EPA’s:
Inleiding
In het nieuwe opleidingsplan van de NIV (2019) wordt het aanleren van basis- echovaardigheden een verplicht onderdeel van de opleiding tot internist. Dit komt enerzijds voort uit het besluit om ascites-, pleura- en gewrichtspuncties te kunnen blijven uitvoeren als internist (opleidingsplan 2015). Deze worden nu vaak blind uitgevoerd, maar uit kwaliteitsoverwegingen is het wenselijk dat er wordt overgegaan op echogeleide puncties. Anderzijds vloeit de introductie van basisechografie voort uit de beperkingen van het eeuwenoude internistische lichamelijk onderzoek. Enkele voorbeelden waar lichamelijk onderzoek nu regelmatig in tekort schiet, zijn het bepalen van de vullingsstatus en het vaststellen van ascites of pleuravocht. Het gaat dus om diagnostiek en verrichtingen die we nu met behulp van lichamelijk onderzoek uitvoeren maar in de toekomst met echografie waarschijnlijk betrouwbaarder kunnen uitvoeren. Het gaat nadrukkelijk niet om het zelf uitvoeren van aanvullend onderzoek zoals dit nu door de radioloog verricht wordt. De NIV ziet de basis-echovaardigheden van de internist als een onderdeel van het lichamelijk onderzoek en niet als aanvullend onderzoek.
De opleidingsgroep Interne geneeskunde van Alrijne Ziekenhuis is in 2016 begonnen met het opzetten van bed side echografie voor aios. Inmiddels zijn er drie handheld echoapparaten beschikbaar. In 2019 volgt een vierde apparaat.
Doel van lange leerlijn echografie
Door de echografie als lange leerlijn op te nemen in het lokale opleidingsplan kunnen echovaardigheden gedurende de gehele opleiding worden aangeleerd. Het is de bedoeling dat gedurende elke stage een gedeelte van de tijd wordt besteed aan basisechografie. De lange leerlijn Echografie sluit goed aan bij de lange leerlijn Acute Geneeskunde van de NIV. Op den duur is het wellicht mogelijk beide leerlijnen te integreren. Door de echografie formeel onderdeel te laten zijn van het lokaal opleidingsplan kunnen onderwijs en toetsing van vaardigheden geborgd worden.
OOR Leiden
Om basisechografie voor aios Interne geneeskunde in de opleidingsregio op een grotendeels uniforme wijze te implementeren, is een werkgroep echografie opgericht. Deze werkgroep bestaat uit een afvaardiging van internisten acute geneeskunde (aangezien zij veelal het meest ervaren zijn in basisechografie) uit alle opleidingsziekenhuizen in de regio. Daarnaast hebben de opleiders Interne geneeskunde uit de OOR Leiden gezamenlijk besloten dat basisechografie een speerpunt wordt in de regio en in alle ziekenhuizen zal worden aangeboden. Basisechografie zal worden opgenomen in het regionaal opleidingsplan. Ook start in 2019 in het LUMC een op de OOR regio gerichte basisechogafiecursus voor zowel aios als supervisoren.
Totstandkoming van deze leerlijn
De leerlijn is tot stand gekomen tijdens de Klinisch Onderwijsstage van aios Eva Molendijk (2018). De inhoud van de leerlijn is gebaseerd op een uitgebreide inventarisatie van de implementatie van echografie in andere opleidingsziekenhuizen in Nederland en op eigen ervaringen sinds 2016. Er is een gestructureerd overzicht gemaakt van de huidige werkwijze in de opleidingsgroepen Interne geneeskunde in Nederland. Er is onder andere gekeken naar supervisie, beeldopslag en samenwerking met andere specialismen.
In Alrijne Ziekenhuis is vervolgens contact gelegd met alle afzonderlijke stagehouders en de radiologen om de leerlijn verder vorm te geven. Dit heeft geleid tot het huidige document.
Doel van bedside basisechografie
Het doel van bedside echografie (ook wel point-of-care echografie genoemd) is het direct beantwoorden van een specifieke vraagstelling die door anamnese of lichamelijk onderzoek naar voren is gekomen en niet of minder goed met 'conventioneel' lichamelijk onderzoek te beantwoorden is. Voorbeelden hiervan zijn het vaststellen van ascites of blaasretentie en het beoordelen van de vullingstoestand.
Meer algemene en uitgebreide indicaties voor echo als 'analyse gewichtsverlies' of 'aanwijzingen voor een maligniteit' komen nadrukkelijk niet in aanmerking voor bedside echografie. Dit zijn indicaties voor aanvullend onderzoek waarbij het echo-onderzoek uitgevoerd dient te worden door een radioloog.
Bedside echografie leent zich ook goed om de patiënt te vervolgen. Een goed voorbeeld hiervan is de vullingsstatus bij sepsis. Door regelmatig de diameter van de vena cava te meten kan samen met de klinische parameters beter gefundeerd een vochtbeleid gevoerd worden.
Echografie kan ook gebruikt worden voor het uitvoeren van diagnostische ingrepen die nu blind uitgevoerd worden zoals ascitespuncties. Afhankelijk van de expertise van de echografist kunnen ook pleurapuncties en eventueel gewrichtspuncties echogeleid worden uitgevoerd.
Concluderend hebben we de volgende indicaties voor bedside echografie vastgesteld:
Voor wie is de lange leerlijn bedoeld?
De lange leerlijn echografie is bedoeld voor alle aios in opleiding tot internist in Alrijne Ziekenhuis. Afhankelijk van de capaciteit kunnen ook aios in vooropleiding in aanmerking komen voor het aanleren van basisechografie.
Echoapparatuur
Op dit moment heeft de opleidingsgroep Interne geneeskunde twee soorten handheld echoapparaten in haar bezit:
Schematisch overzicht lange leerlijn bed side basisechografie en leerdoelen per stage
Eerste jaar/begin tweede jaar
Tweede en derde jaar
Stage nefrologie
Stage longziekten
Stage cardiologie
Consultenstage
Polikliniekstage
Intensive Care stage
Rooster onderwijs:
Eén keer per maand demonstratiepatiënt tijdens woensdagochtendonderwijs
Tijd: 10.00 – 10.30
Locatie: skills lab op N3
Verantwoordelijk: aios
Eindverantwoordelijk: opleider
Maandelijkse echobespreking met radioloog
Tijd: volgt
Locatie: volgt
Verantwoordelijk: aios
Fysische diagnostiek
Tijd: donderdag 16:30-16:40
Locatie: verpleegafdeling
Verantwoordelijk: aios op zaal
Supervisie:
Er kunnen zich meerdere situaties voordoen:
Verslaglegging
Bevindingen van het echo-onderzoek worden onder het lichamelijk onderzoek vermeld in HIX en niet onder aanvullend onderzoek.
De indicatie voor de echo wordt expliciet genoemd, daarna of het orgaan goed in beeld kwam en in welke vlakken de echo is gemaakt. Als laatst volgt de uitkomst, zoveel mogelijk in ja/nee format.
Bijvoorbeeld:
Bed side echografie om hydronefrose uit te sluiten bij acute nierinsufficiëntie.
Beide nieren goed in beeld, zowel transversaal als sagittaal.
Hydronefrose: nee.
Echotelefoon (POCUS DECT)
Er zal op het moment dat er voldoende aios zijn opgeleid een DECT beschikbaar worden gesteld specifiek voor oproepen voor bed side echografie. Elke dag/week draagt een andere aios of internist deze telefoon bij zich. Indien een arts-assistent of internist op de SEH of verpleegafdeling een echo nodig heeft, belt hij naar deze telefoon. Een internist heeft achterwacht voor deze dienst om de echobeelden mee te beoordelen.
Beoordeling
Voortgang wordt vastgelegd met de specifiek door Alrijne samengestelde EPA Basisechografie, zie verderop in dit hoofdstuk. Deze is opgebouwd uit KPB’s per type echo. Bij ieder bekwaamheidsniveau staan de vereisten beschreven. Ook kan gebruik gemaakt worden van de registratie van vaardigheden als OSAT in het Reconcept portfolio.
Naslagwerk
De vakgroep heeft het boek Point of Care Ultrasound van Soni, Arntfield en Kory, uitgever Elsevier, aangeschaft. Deze ligt op de assistentenkamer.
Cursus basisechografie
Om bevoegd te worden in basale echografie, dient iedere aios en internist een gecertificeerde cursus basale echografie voltooid te hebben. Deze cursus wordt afgesloten met een toets. Deze dient met positief resultaat afgesloten te zijn. De volgende cursussen zijn goedgekeurd voor aios en internisten:
Convenant medische technologie
Het gebruik van medische apparatuur dient vastgelegd te worden in het lokale convenant medische technologie. Handheld echoapparaten worden in Alrijne Ziekenhuis gezien als laagrisico apparatuur waarvoor geen afzonderlijke veiligheidsinstructie noodzakelijk is. Wel dient de gebruiker zich aantoonbaar bekwaam te maken in gebruik van de apparatuur.
Portfolio
Om bekwaam te worden en te blijven, houdt iedere echogebruiker een portfolio bij. Voor iedere indicatie is een volumenorm gesteld waarna de gebruiker zich bekwaam kan noemen (zie tabel 2).
Vervolgens is het de gebruiker zijn eigen verantwoordelijkheid om bekwaam te blijven. De gebruiker zorgt zelf voor voldoende oefening om de vaardigheden op peil te houden, ondersteund door de reguliere echo-onderwijsmomenten.
Referenties
Moore CL, Copel JA. Point-of-care ultrasonography. N Engl J Med 2011;364:749-757
EPA Basisechografie:
Stageduur: gehele opleiding
Stagehouder: S. Anten, internist-opleider (hoofdopleider LUMC voor gedeelte in LUMC)
Supervisoren: A. Iglesias, internist
Samenstelling leerlijn: E.B.D. Molendijk (aios), S. Anten (internist-opleider) en L. Adelmeijer (onderwijskundige)
Toetsing: E-learning echografie op Leerplein afronden, 3-daagse echografiecursus met succes afronden.
EPA’s:
- Alrijne EPA Basisechografie of OSAT Echografie NIV
Inleiding
In het nieuwe opleidingsplan van de NIV (2019) wordt het aanleren van basis- echovaardigheden een verplicht onderdeel van de opleiding tot internist. Dit komt enerzijds voort uit het besluit om ascites-, pleura- en gewrichtspuncties te kunnen blijven uitvoeren als internist (opleidingsplan 2015). Deze worden nu vaak blind uitgevoerd, maar uit kwaliteitsoverwegingen is het wenselijk dat er wordt overgegaan op echogeleide puncties. Anderzijds vloeit de introductie van basisechografie voort uit de beperkingen van het eeuwenoude internistische lichamelijk onderzoek. Enkele voorbeelden waar lichamelijk onderzoek nu regelmatig in tekort schiet, zijn het bepalen van de vullingsstatus en het vaststellen van ascites of pleuravocht. Het gaat dus om diagnostiek en verrichtingen die we nu met behulp van lichamelijk onderzoek uitvoeren maar in de toekomst met echografie waarschijnlijk betrouwbaarder kunnen uitvoeren. Het gaat nadrukkelijk niet om het zelf uitvoeren van aanvullend onderzoek zoals dit nu door de radioloog verricht wordt. De NIV ziet de basis-echovaardigheden van de internist als een onderdeel van het lichamelijk onderzoek en niet als aanvullend onderzoek.
De opleidingsgroep Interne geneeskunde van Alrijne Ziekenhuis is in 2016 begonnen met het opzetten van bed side echografie voor aios. Inmiddels zijn er drie handheld echoapparaten beschikbaar. In 2019 volgt een vierde apparaat.
Doel van lange leerlijn echografie
Door de echografie als lange leerlijn op te nemen in het lokale opleidingsplan kunnen echovaardigheden gedurende de gehele opleiding worden aangeleerd. Het is de bedoeling dat gedurende elke stage een gedeelte van de tijd wordt besteed aan basisechografie. De lange leerlijn Echografie sluit goed aan bij de lange leerlijn Acute Geneeskunde van de NIV. Op den duur is het wellicht mogelijk beide leerlijnen te integreren. Door de echografie formeel onderdeel te laten zijn van het lokaal opleidingsplan kunnen onderwijs en toetsing van vaardigheden geborgd worden.
OOR Leiden
Om basisechografie voor aios Interne geneeskunde in de opleidingsregio op een grotendeels uniforme wijze te implementeren, is een werkgroep echografie opgericht. Deze werkgroep bestaat uit een afvaardiging van internisten acute geneeskunde (aangezien zij veelal het meest ervaren zijn in basisechografie) uit alle opleidingsziekenhuizen in de regio. Daarnaast hebben de opleiders Interne geneeskunde uit de OOR Leiden gezamenlijk besloten dat basisechografie een speerpunt wordt in de regio en in alle ziekenhuizen zal worden aangeboden. Basisechografie zal worden opgenomen in het regionaal opleidingsplan. Ook start in 2019 in het LUMC een op de OOR regio gerichte basisechogafiecursus voor zowel aios als supervisoren.
Totstandkoming van deze leerlijn
De leerlijn is tot stand gekomen tijdens de Klinisch Onderwijsstage van aios Eva Molendijk (2018). De inhoud van de leerlijn is gebaseerd op een uitgebreide inventarisatie van de implementatie van echografie in andere opleidingsziekenhuizen in Nederland en op eigen ervaringen sinds 2016. Er is een gestructureerd overzicht gemaakt van de huidige werkwijze in de opleidingsgroepen Interne geneeskunde in Nederland. Er is onder andere gekeken naar supervisie, beeldopslag en samenwerking met andere specialismen.
In Alrijne Ziekenhuis is vervolgens contact gelegd met alle afzonderlijke stagehouders en de radiologen om de leerlijn verder vorm te geven. Dit heeft geleid tot het huidige document.
Doel van bedside basisechografie
Het doel van bedside echografie (ook wel point-of-care echografie genoemd) is het direct beantwoorden van een specifieke vraagstelling die door anamnese of lichamelijk onderzoek naar voren is gekomen en niet of minder goed met 'conventioneel' lichamelijk onderzoek te beantwoorden is. Voorbeelden hiervan zijn het vaststellen van ascites of blaasretentie en het beoordelen van de vullingstoestand.
Meer algemene en uitgebreide indicaties voor echo als 'analyse gewichtsverlies' of 'aanwijzingen voor een maligniteit' komen nadrukkelijk niet in aanmerking voor bedside echografie. Dit zijn indicaties voor aanvullend onderzoek waarbij het echo-onderzoek uitgevoerd dient te worden door een radioloog.
Bedside echografie leent zich ook goed om de patiënt te vervolgen. Een goed voorbeeld hiervan is de vullingsstatus bij sepsis. Door regelmatig de diameter van de vena cava te meten kan samen met de klinische parameters beter gefundeerd een vochtbeleid gevoerd worden.
Echografie kan ook gebruikt worden voor het uitvoeren van diagnostische ingrepen die nu blind uitgevoerd worden zoals ascitespuncties. Afhankelijk van de expertise van de echografist kunnen ook pleurapuncties en eventueel gewrichtspuncties echogeleid worden uitgevoerd.
Concluderend hebben we de volgende indicaties voor bedside echografie vastgesteld:
- Vena cava meting: diameter en collaps/beoordeling vullingsstatus
- Analyse vrij vocht en uitvoeren diagnostische ascitespunctie
- Beoordeling hydronefrose en blaasretentie
- Beoordeling longparenchym, pleuravocht en uitvoeren diagnostische pleurapunctie
- Globale beoordeling hartfunctie/pericardvocht
- Echogeleid inbrengen van perifeer infuus en centraal veneuze katheter
Voor wie is de lange leerlijn bedoeld?
De lange leerlijn echografie is bedoeld voor alle aios in opleiding tot internist in Alrijne Ziekenhuis. Afhankelijk van de capaciteit kunnen ook aios in vooropleiding in aanmerking komen voor het aanleren van basisechografie.
Echoapparatuur
Op dit moment heeft de opleidingsgroep Interne geneeskunde twee soorten handheld echoapparaten in haar bezit:
- V-scan van General Electronics. Met zijn twee echoprobes aan één transducer kan er zowel oppervlakkig als diep geëchood worden met de V-scan wat het voor vele toepassingen geschikt maakt.
- De Lumify S4-1 sector-array transducer van Philips. Deze is door zijn vorm ook voor diepe en oppervlakkige echografie geschikt. De probe wordt aangesloten op een tablet met Android besturingssysteem wat als beeldscherm en opslag dient.
Schematisch overzicht lange leerlijn bed side basisechografie en leerdoelen per stage
Eerste jaar/begin tweede jaar
- Algemeen: aan het eind van het eerste opleidingsjaar danwel begin van het 2e opleidingsjaar worden de beginselen van de basis bedside echografie aangeleerd. aios met interesse voor het aanleren van basisechografie kunnen dit aangeven bij de opleider.
- Verplichte opleidingsmomenten om te kunnen starten met basisechografie:
- Echocursus (extern (voorkeur in LUMC), zie elders)
- Start EPA basisechografie
- Gebruiksvoorwaardendocument bespreken met opleider/echo supervisor
- Opstarten echoportfolio en toevoegen aan IOP
- E-learning echografie op leerplein afronden met positief resultaat
- Aangeraden opleidingsmomenten:
- Dag meelopen met de i-radioloog
- Bekwaamheid echogeleid perifeer infuus inbrengen
Tweede en derde jaar
Stage nefrologie
- Algemeen:
- Vaardigheden:
- Vullingsstatus inschatten m.b.v. vena cava meting.
- Echo urinewegen :
- Grootte van de nieren meten
- Afmetingen van de blaas in 3 dimensies meten en schatten wat het volume van de blaasinhoud is
- Vaststellen of er hydronefrose is en deze graderen (?)
Stage longziekten
- Algemeen: De aios ontvangt bij aanvang van de stage een reader waarin informatie over het echoapparaat staat en achtergrondinformatie over de verschillende afwijkingen die middels echo van de longen aangetoond kunnen worden. Enkele voorbeelden hiervan zijn pleuravocht, consolidaties en pneumothorax. Tijdens de stage zal de aios een lijst laten aftekenen met de afwijkingen die echografisch in beeld zijn gebracht.
- Vaardigheden:
- In beeld brengen van diafragma.
- Aantonen en afgrenzen pleuravocht.
- Karakteriseren pleuravocht.
- Echogeleid diagnostische pleurapunctie uitvoeren.
- Echogeleid thoraxdrain inbrengen.
- Pleurasliding demonstreren.
- Consolidatie in beeld brengen en karakteriseren.
- Pneumothorax aantonen middels gebruik van M-modus.
- A en B lijnen in beeld brengen.
Stage cardiologie
- Algemeen: Als onderdeel van de cardiologiestage kan één maand volledig besteed worden aan het zelfstandig leren verrichten van een basale echo cor. De indicaties zijn toegespitst op de Interne geneeskunde, te weten de beoordeling van linkerventrikelfunctie, rechterventrikeldilatatie, aanwezigheid pericardvocht en grove inschatting van kleplijden. Voor deze stage wordt de echoapparatuur van de cardiologie gebruikt, dat wil zeggen geen hand held apparaten.
Deze echostage is facultatief. Bij het startgesprek met de stagebegeleider wordt besproken of de aios deze verdieping in de cardiologie verkiest boven bijvoorbeeld een hartfalenstage. - Vaardigheden:
- Op echobeelden linkerventrikelfunctie en rechterventrikeldilatatie leren inschatten, aanwezigheid pericardvocht beoordelen en mate van kleplijden grof inschatten.
- Zelf een globale echo cor maken waarbij twee- en vierkamerbeelden verkregen worden subcostaal, parasternaal en apicaal.
Consultenstage
- Algemeen: Bij het zien van nieuwe patiënten tijdens de polikliniek stage kan als aanvulling op het lichamelijk onderzoek echografie toegepast worden. Indien er ascites aangetoond wordt, kan er meteen een diagnostische ascitespunctie verricht worden
- Vaardigheden:
- Gewricht aanprikken
- Echogeleid ascitespunctie uitvoeren
Polikliniekstage
- Algemeen: Bij het zien van nieuwe patiënten tijdens de polikliniek stage kan als aanvulling op het lichamelijk onderzoek echografie toegepast worden. Indien er ascites aangetoond wordt, kan er meteen een diagnostische ascitespunctie verricht worden
- Vaardigheden:
- Echogeleid ascitespunctie uitvoeren
Intensive Care stage
- Algemeen: de IC is een uitstekende plek om spoedechografie uit te voeren. Bij patiënten met een shock kan FAST toegepast worden om vrij vocht op te sporen. Bij respiratoire insufficiëntie kan echo van de thorax en hart inclusief vena cava, helpen om te differentiëren tussen de verschillende oorzaken. Daarnaast wordt echografie gebruikt om veilig centraal veneuze katheters in te brengen in de v. jugularis en femoralis. Bij het moeilijk verkrijgen van een perifere veneuze toegang, kan echografie uitkomst bieden.
- Vaardigheden:
- FAST bij traumapatiënten en andere patiënten met verdenking vrij vocht in de buik.
- Echogeleid een centraal veneuze katheter inbrengen.
- Echogeleid een perifeer infuus inbrengen.
- Echo van de nieren bij acute nierinsufficiëntie.
- Echo van de thorax indien longstage al is doorlopen.
- Globale echo cor indien cardiologiestage al is voltooid.
Rooster onderwijs:
Eén keer per maand demonstratiepatiënt tijdens woensdagochtendonderwijs
Tijd: 10.00 – 10.30
Locatie: skills lab op N3
Verantwoordelijk: aios
Eindverantwoordelijk: opleider
Maandelijkse echobespreking met radioloog
Tijd: volgt
Locatie: volgt
Verantwoordelijk: aios
Fysische diagnostiek
Tijd: donderdag 16:30-16:40
Locatie: verpleegafdeling
Verantwoordelijk: aios op zaal
Supervisie:
Er kunnen zich meerdere situaties voordoen:
- De superviserend internist heeft ervaring met echografie en de aios heeft nog onvoldoende competenties behaald (zie EPA). In dit geval geeft de internist liefst directe supervisie van de echo door de aios gemaakt zodat de aios zijn vaardigheden kan verbeteren. Het alternatief is indirecte supervisie van de beelden. Bij twijfel over de uitkomst kan overdag de radioloog benaderd worden voor beoordeling van de beelden. ’s Avonds of ’s nachts wanneer de internist niet in het ziekenhuis aanwezig is en zelf de echobeelden niet kan zien, bepaalt hij zelf hoeveel diagnostische waarde hij hecht aan de echo van de aios.
- De superviserend internist heeft ervaring met echografie en de aios heeft voldoende competenties behaald (zie EPA). Dan vindt indirecte supervisie van de echobeelden plaats. Bij twijfel kan de internist zelf de echo herhalen of de radioloog om beoordeling van de beelden vragen.
- De superviserend internist heeft geen ervaring met echografie en de aios heeft nog onvoldoende competenties behaald (zie EPA). De internist bepaalt zelf hoeveel diagnostische waarde hij aan de echo van de aios hecht en kan beslissen alleen op de conventionele diagnostische onderzoeken zoals lichamelijk onderzoek en laboratoriumonderzoek te varen.
- De superviserend internist heeft geen ervaring met echografie en de aios heeft voldoende competenties behaald (zie EPA). Opnieuw geldt dat de internist bepaalt hoeveel diagnostische waarde hij aan de echo van de aios hecht en kan beslissen alleen op de conventionele diagnostische onderzoeken zoals lichamelijk onderzoek en laboratoriumonderzoek te varen.
- De uitvoering van echografie is onderdeel van een stage. De stagebegeleider superviseert de echografische onderzoeken van de aios.
Verslaglegging
Bevindingen van het echo-onderzoek worden onder het lichamelijk onderzoek vermeld in HIX en niet onder aanvullend onderzoek.
De indicatie voor de echo wordt expliciet genoemd, daarna of het orgaan goed in beeld kwam en in welke vlakken de echo is gemaakt. Als laatst volgt de uitkomst, zoveel mogelijk in ja/nee format.
Bijvoorbeeld:
Bed side echografie om hydronefrose uit te sluiten bij acute nierinsufficiëntie.
Beide nieren goed in beeld, zowel transversaal als sagittaal.
Hydronefrose: nee.
Echotelefoon (POCUS DECT)
Er zal op het moment dat er voldoende aios zijn opgeleid een DECT beschikbaar worden gesteld specifiek voor oproepen voor bed side echografie. Elke dag/week draagt een andere aios of internist deze telefoon bij zich. Indien een arts-assistent of internist op de SEH of verpleegafdeling een echo nodig heeft, belt hij naar deze telefoon. Een internist heeft achterwacht voor deze dienst om de echobeelden mee te beoordelen.
Beoordeling
Voortgang wordt vastgelegd met de specifiek door Alrijne samengestelde EPA Basisechografie, zie verderop in dit hoofdstuk. Deze is opgebouwd uit KPB’s per type echo. Bij ieder bekwaamheidsniveau staan de vereisten beschreven. Ook kan gebruik gemaakt worden van de registratie van vaardigheden als OSAT in het Reconcept portfolio.
Naslagwerk
De vakgroep heeft het boek Point of Care Ultrasound van Soni, Arntfield en Kory, uitgever Elsevier, aangeschaft. Deze ligt op de assistentenkamer.
Cursus basisechografie
Om bevoegd te worden in basale echografie, dient iedere aios en internist een gecertificeerde cursus basale echografie voltooid te hebben. Deze cursus wordt afgesloten met een toets. Deze dient met positief resultaat afgesloten te zijn. De volgende cursussen zijn goedgekeurd voor aios en internisten:
- Driedaagse cursus in LUMC (Boerhave-nascholing) georganiseerd door Martijn Bauer, internist-acute geneeskunde (1e keus cursus)
- Driedaagse echocursus georganiseerd door NIV
- Driedaagse cursus georganiseerd door Mathias Hofer, Duitse radioloog. In Düsseldorf is de cursus in het Duits, in Spanje in het Engels
Convenant medische technologie
Het gebruik van medische apparatuur dient vastgelegd te worden in het lokale convenant medische technologie. Handheld echoapparaten worden in Alrijne Ziekenhuis gezien als laagrisico apparatuur waarvoor geen afzonderlijke veiligheidsinstructie noodzakelijk is. Wel dient de gebruiker zich aantoonbaar bekwaam te maken in gebruik van de apparatuur.
Portfolio
Om bekwaam te worden en te blijven, houdt iedere echogebruiker een portfolio bij. Voor iedere indicatie is een volumenorm gesteld waarna de gebruiker zich bekwaam kan noemen (zie tabel 2).
Vervolgens is het de gebruiker zijn eigen verantwoordelijkheid om bekwaam te blijven. De gebruiker zorgt zelf voor voldoende oefening om de vaardigheden op peil te houden, ondersteund door de reguliere echo-onderwijsmomenten.
Referenties
Moore CL, Copel JA. Point-of-care ultrasonography. N Engl J Med 2011;364:749-757
EPA Basisechografie:
Tabel 2: Bekwaamheidsniveau’s echografie