Hypercalciemie
Definitie:
Totaal gecorrigeerd serum-Ca hoger dan 2,65 mmol/l
Bepaling gecorrigeerd serum calcium:
Het serum-Ca dient gecorrigeerd voor het serum albumine (normaal 40 g/l) volgens de formule:
Gecorrigeerd serum-Ca = gemeten serum Ca in mmol/l + 0,025 mmol/l x (40 - gemeten serum albumine in g/l)
In 90% van de gevallen is de oorzaak een hyperparathureoïedie of maligniteit.
Pathofysiologie:
Calcium is een integraal onderdeel van vele biologische processen. Het is betrokken bij spiercontractie en -relaxatie, stolling, mitose en synaptische transmissie. Calcium bestaat in het lichaam in drie vormen.
Kliniek hypercalciaemie ongeacht de oorzaak kan resulteren in :
Lichamelijk onderzoek:
Oorzaken:
Laboratoriumonderzoek:
Aanvullend onderzoek:
Beleid:
Auteur:
F. Toonen, laatste revisie 11-2018
Definitie:
Totaal gecorrigeerd serum-Ca hoger dan 2,65 mmol/l
Bepaling gecorrigeerd serum calcium:
Het serum-Ca dient gecorrigeerd voor het serum albumine (normaal 40 g/l) volgens de formule:
Gecorrigeerd serum-Ca = gemeten serum Ca in mmol/l + 0,025 mmol/l x (40 - gemeten serum albumine in g/l)
In 90% van de gevallen is de oorzaak een hyperparathureoïedie of maligniteit.
Pathofysiologie:
Calcium is een integraal onderdeel van vele biologische processen. Het is betrokken bij spiercontractie en -relaxatie, stolling, mitose en synaptische transmissie. Calcium bestaat in het lichaam in drie vormen.
- Calcium gebonden aan fosfaat in het skelet (98 procent)
- Calcium gebonden aan eiwit zoals albumine (1 procent)
- Geïoniseerd calcium, de biologisch actieve vorm (1 procent)
Kliniek hypercalciaemie ongeacht de oorzaak kan resulteren in :
- algehele malaise
- depressie
- verwardheid
- bewustzijnsdaling, tot coma toe
- polyurie, polydipsie
- anorexie
- misselijkheid
- braken
- obstipatie
- spierzwakte.
Lichamelijk onderzoek:
- tekenen van uitdroging
- tumoren, cachexie
- hartritmestoornissen
- tekenenen decompensatio cordis
- verlaagde of afwezige reflexen
- corneacalcificaties en/of calcificaties in de huid.
Oorzaken:
- Bijschildklier gerelateerd: hyperparathyreoidie, zelden carcinoom, lithiumintoxicatie.
- vit. D gerelateerd: vit. D-intoxicatie, sarcoïdosis en andere granulomateuse ziekten
- Maligniteit gerelateerd: solide tumoren met botmetastasen (m.n.: mamma- en longca.)
- Maligniteit gerelateerd zonder botmetastasen, humoraal gemedieerd (PTHrp), haematologische maligniteiten zoals multipel myeloom, lymfomen en leukemie.
- Diversen: melk-alkalisyndroom (zeldzaam), (bij)nierinsufficiëntie, thiazidediuretica, hyperthyreoidie, overdosering Ca-preparaten, stuwingseffect bij bloedafname, m. Paget, immobilisatie (vooral bij kinderen
Laboratoriumonderzoek:
- Bloed: PTH, Ca, fosf. albumine
- kreatinine, ureum, Na, K, AF
- arteriële Astrup, Mg, Cl
- TE, eiwitspectrum.
- Overweeg : PTH related peptide (PTHrP) Urine: Bence Jones -eiwit, 24-uurs urine: kreatinine, Ca, fosf.
Aanvullend onderzoek:
- Evt aanvullend onderzoek om tumor op te sporen (afhankelijk van situatie)
- ECG: let op: verkorte QT-tijd (korter dan 0,35 sec.), vlakke T-toppen en tachycardie.
Beleid:
- Bij een Calcium > 4,0 mmol/l (ongeacht symptomen is dit is een spoedeisende en potentieel levensbedreigende situatie):
- rehydratie, bijvoorbeeld : twee kolven à 500 cc NaCl 0,9% à 1 uur, en vervolgens 4 kolven à 500 cc NaCl 0,9% 500 ml à 2 uur en dan NaCl 0,9 % 500 cc à 4 uur op geleide van hydratietoestand, diurese en preëxistente nierfunctie. K- en magnesiumsuppletie: reken op 80 mmol K+ (overeenkomend met 6 gram KCl) per 24 uur en 8 mmol Mg2+ per 24 uur (LET OP: hypercalciëmie geeft polyurie ondanks dehydratie)
- furosemide 80 mg per 6 uur via pomp, pas starten na correctie van dehydratie
- zoledroninezuur 4mg i.v. in minimaal 15min, terughoudend bij nierklaring < 35ml/min. (voorheen werd APD 90mg gebruikt, zoledroninezuur is superieur). Alternatieven: calcitonine 5-10 MRC units/kg lichaamsgewicht/24 uur in 500 ml 0,9% NaCI à minstens 6 uur. (In geval van ernstige nierinsufficientie kan denosumab 120mg s.c. (off-label) als weliswaar kostbare optie overwogen worden)
- Bij falen van de therapie moet peritoneale dialyse of hemodialyse overwogen worden, met name bij zeer ernstige hypercalciëmie, coma en irreversibele nierinsufficiëntie.
- Bij een Calcium van 3,0 – 4,0 mmol/I : Rehydratie en eventueel furosemide. Indien na 4 liter vocht geen verbetering optreedt dan starten met zoledroninezuur
- Bij een Calcium van 2,65 – 3,0 mmol/l : Hierbij is het te voeren beleid afhankelijk van de onderliggende ziekte, voor zover althans bekend, en de klinische toestand van de patiënt.
- Steroïden (prednison 40-60 mg) zijn alleen geïndiceerd bij sarcoïdose, Vitamine D intoxicatie, maligne lymfoom, leukemie en multipel myeloom.
- Cinacalcet (30-120mg dd): evt bij primaire hyperparathyreoidie.
- Controles : Calcium, albumine, kreatinine, Natrium, Kalium en Magnesium à 4 uur , vochtbalans, bloeddruk, pols, hydratietoestand. Cave decompensatio cordis.
Auteur:
F. Toonen, laatste revisie 11-2018
